O’qituvchi kelajak bunyodkori!

Presentation on theme: "O’qituvchi kelajak bunyodkori!"— Presentation transcript:

1 MAVZU: Tarbiyaviy ishlar jarayonida sinf raxbarining pedagogik maxorati

2 O’qituvchi kelajak bunyodkori!
Hamisha yaragil xalq xizmatiga, Bezak bo’l olamu odam zotiga! Kasb tanlash o’zingga bog’liq, Оdam bo’lish so’zingga bogliq.

3 REJA 1.Tarbiyaviy ishning mazmun-moxiyati.
2.Pedagogik maxorat xakida tushuncha. 3.Tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda pedagogik maxoratning axamiyati.

4 O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni. T, 1997.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni. T, 1997. O’zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” T,1997. I.Karimov. “Donishmand xalqimizning mustahkam irodasiga ishonaman”.T, 2000 I.Karimov. “Barkamol-avlod O’zbekiston taraqqiyoti poydevori “.T,1997 Pedagogika.(qo’llanma.A.Munavvarov tahriri ostida)T,1996. Pedagogika (qo’llanma. Prof A.Ilina tahriri ostida ) M,1984. Karimov ma’naviyat-engilmas kuch» Ma’naviyat nashriyoti.Toshkent 2008yil. ZununovA. Badiiy asar tahlili :Adabiyot o’qituvchilari uchun qo’llanma.- Toshkent. 1989y. R.Ishmuxammedov,M.Mirsolieva O‘quv jarayonida innovatsion ta’lim texnologiyalari. Metodik qo‘llanma.2014y

5 Тarbiyaviy ish Bu tarbiyaning tizimliligi, to’laligi, uzviyligi va uzluksizligidir. Tarbiyaviy ish – tarbiyalanuvchilarning muayyan faoliyatini tashkil etuvchi va amalga oshiruvchi shakldir. TIning asosiy xususiyati – zaruriylik, foydalilik va tadbik etish imkoniyatidan iborat.

6 Pedagogik faoliyat – bu yosh avlodni hayotga, mehnatga tayyorlash uchun xalq oldida, davlat oldida javob beradigan, yosh avlodga ta’lim-tarbiya berish uchun maxsus tayyorlangan mutaxassislarning mehnat faoliyati. Pedagogik mahorat. O‘qituvchi muvaffaqiyatli ishlashi uchun pedagogik mahoratga ega bo‘lishi zarur. Pedagogik mahorat egasi oz mehnat sarf qilib, katta natijaga erishadi. Ijodkorlik uning hamisha hamkori bo‘ladi. Pedagogik qobiliyat. Qobiliyat faoliyat jarayonida paydo bo‘ladi va rivojlanadi. Qobiliyat malaka va uddaburonlikdan farq qiladi. Malaka va uddaburonlik, mashq, o‘qish natijasi hisoblansa, qobiliyatning rivojlanishi uchun esa, yana iste’dod, layoqat va zehn, ya’ni inson nerv tizimida anatomo-fiziologik xususiyat bo‘lishi ham zarur. Ana shu tabiiy zaminda qobiliyat deb ataluvchi ruhiy xususiyat taraqqiy etadi.

7 O’qituvchining pedagogik mahorati.
O’qituvchini pedagogik mahoratini tashkil etuvchi omillar Pedagog shaxsi Yuksak ahloqiylik Pedagogik tajriba O’z ustida ishlash Pedagogik mahorat Ishga bo‘lgan fidoiylik, bilim va tajribalarning qorishmasi bo‘lib pedagog faoliyatining eng yuqori cho‘qqisi, chunki u unga ajratilgan eng qisqa vaqt ichida eng yuqori mukammal natijaga erishadi O’qituvchining pedagogik mahorati

8 Pedagogik mahoratning komponentlari
Insonparvarlik Kasbiy bilimlar Pedagogik texnika Pedagogik qobilyat Maxoratning shakllanish bosqichlari Maxsus pedagogik Ko’nikmalar Tarbiyachilik bilim Ko’nikma va malakalari Reproduktivlik imitatorlik(boshlang’ich) ijodiylik - Ijodiy -novatorlik -Pedagogik tasavvur; - Ped. kuzatuvchanlik; - Pedagogik takt; Pedagogik tafakkur - Loyixalash - Konstruksiyalash Pedagogik mulokot - Tashkilotchilik - - Tarbiyalash metod va usullarini bilish; -Ukuvchi-talaba va ular jamoasi psixolo- giyasini bilish Tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etish va utkazish metodikasini bilish

9 O‘qituvchilik ixtisosining xususiyatlari professiogrammasida ifodalanadi, professiogramma quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 1. O‘qituvchi shaxsining xususiyatlari. 2. O‘qituvchining ruhiy pedagogik tayyorgarligiga qo‘yiladigan talablar. 3. Maxsus tayyorgarlikni hajmi va mazmuni. 4. Ixtisosga oid umumiy tayyorgarlikning mazmuni.

10 G‘oyaviy sohada: Ilmiy dunyoqarash va e’tiqod, ijtimoiy ehtiyoj va axloqiy zaruriyatlarni chuqur tushunish, ijtimoiy va fuqarolik burchini anglash, ijtimoiy - siyosiy faollik. Pedagoglik kasbi sohasida: bolalarni sevish va ular bilan ishlashga qiziqish, pedagogik ishni sevish, ruhiy pedagogik ziyraklik va ko‘zatuvchanlik, pedagogik nazokat, pedagogik tasavvur, tashkilotchilik qobiliyati, xaqqoniylik, dilkashlik, talabchanlik qatiylik va maqsadga intilish, vazminlik, o‘zini tuta bilish kasbiy layoqatlilik. Bilim sohasiga: keng ilmiy saviya, ma’naviy ehtiyoj va qiziqish, intellektual qiziqish, yangilikni his qila bilish.

11 Pedagogik malaka - egallagan bilim va ko’nikmalarni faoliyatning ma’lum turini egallab olish, yaxshi bajara olish qobiliyatidir. O‘qituvchi faoliyatiga oid bunday malakalarga quyidagilar kiradi: a) amaliy konstruktiv malakalar: 1. Amaliy tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish faoliyatining eng muhim qoidalarini tanlay bilish. 2. Har bir o‘quvchiga nisbatan uni jamoa sharoitida tarbiyalashning individual rejasini amalga oshira bilish. 3. O‘quvchilarning yosh va shaxsiy xususiyatlarini hicobra olgan holda, ularga nisbatan individual munosabatni amalga oshira bilish.

12 b) Tashkilotchilik malakalar:
1. o‘quvchilar orasidagi aktiv bolalarni aniqlay bilish, tanlay bilish va ularni idora qilish. 2. o‘quvchilarning turli xildagi jamoa individual holatini uyushtira bilish, ularni ijtimoiy aktivliklarini bilish. 3. o‘quvchilarga berilgan jamoa ijtimoiy topshiriqlarini berilishi yuzasidan nazorat o‘rnatish va ularga zarur vaqtda amaliy yordam berish. 4. o‘zi rahbarlik qilgan sinfda amaliy ishlarni boshqarish. 5. ota-onalar va keng jamoatchilik o‘rtasida ishlar tashkil eta bilishi, maktab rejimi shunday to‘zilishi kerakki: bola maktabda yaxshi o‘qisin, samarali xizmat qilsin, yaxshi dam olsin, hamma vaqt foydali va qiziqarli mashg‘ulot bilan band bo‘lsin, bunday faoliyatni uyushtirishga doir pedagogik talablar qo‘yiladi.

13 O’qituvchi shaxsining insonparvarlikka yo’nalganligi
Kasbiga, ishiga va o‘quvchilarga bo‘lgan munosabati. O‘z fanini chuqur bilishi hamda fani va kasbiga tegishli bo‘lgan barcha fanlardan yetarli darajada xabardor bo‘lishi «Agar o‘qituvchi o‘zida o‘z ishiga va o‘quvchilarga bo‘lgan muhabbatini ko‘sha olsa – u mukammal o‘qituvchidir»

14 KASBIY BILIMLAR METODOLOGIK ( falsafa, psixologiya, mantiq
pedagogika, qonuniyatlar); NAZARIY (maksad, prinsip, qoidalar, olimlar fikri); METODIK (o‘quv-tarbiya jarayonini konstruksiya qila olish darajasi); TEXNOLOGIK (aniq sharoitda pedagogik vazifalarni. vaziyatlarni yecha olish darajasi) ; PROGNOSTIK (shaxs rivojlanishini oldindan loyihalashtira olish); AMALIY (ko‘nikma, malaka).

15 PEDAGOGIK QOBILYAT KOMMUNIKATIV KREATIV TASHKILOTCHILIK
PERSEPTIV (pedagogik ziyraklik,empatiya,intuitsiya) KONSTRUKTIV REFLEKSIV

16 PEDAGOGIK TEXNIKA KOMPONENTLARI
1. O‘qituvchining o‘z xulq-atvorini boshqara olish bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘nikmasi (Mimika, pantomimika, his-tuyg‘usini boshqarish, ijtimoiy- perseptiv qobiliyati, nutq texnikasi) 2. O‘qituvchining yakka shaxs va jamoaga ta’sir etish bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘nikmasi (didaktik ko‘nikma, tashkilotchilik ko‘nikmasi, konstruktiv va kommunikativ ko‘nikmasi, pedagogik munosabatni boshqarish, jamoaning ijodiy ishini tashkil etish)  

17 “Tilingni shirinligi va xulqning pokligi sen uchun har qanday og‘ir ishni engillashtiradi, tor rizqingni kengaytiradi, yetolmagan maqsadlaringga etkazadi, odamlar seni sevadi va sening foydang uchun mehnatini ayamaydi” Abdulqodir Nuriy al Barzanjiy «Muktatafoti adabiyya» (Odobga oid termalar)

18 NUTQ MADANIYATI 1. Nutqning grammatik jihatdan to‘g‘riligi 2. So‘z boyligi. 3. Nutqning ifodaliligi va his-tuyg‘uga boyligi 4. Nutq texnikasi: - nutqning jarangdorligi, masofasi - talaffuzning va ovozning mayinligi - ovoz kuchini to‘g‘ri tanlanishi - nutq tezligini to‘g‘ri tanlanganligi - nutqning talaffuz tarzi, so‘zlarni aniq, ravshan aytilishi - nutq gigienasiga rioya qilishlik va b.

19 Tarbiyachi tashkil etishni, yurishni, hazillashishni, quvnoq, jahldor bo‘lishni bilishi lozim, u o‘zini shunday tutishi lozimki, uni har bir harakati tarbiyalasin A.S.Makarenko

20 Keys‑stadi (inglizcha sase - to‘plam, aniq vaziyat, stadi -ta’lim) keysda bayon qilingan va ta’lim oluvchilarni muammoni ifodalash hamda uning maqsadga muvofiq tarzdagi yechimi variantlarini izlashga yo‘naltiradigan aniq real yoki sun’iy ravishda yaratilgan vaziyatning muammoli-vaziyatli tahlil etilishiga asoslanadigan ta’lim uslubidir. Keysda bayon qilingan vaziyat institutsional tizimda (shu o‘rinda va keyinchalik - korxonada) diskret (ayni shu) vaqtda tashkiliy hayotdagi tipik muammolarni qayta yaratadigan real yoki sun’iy qurilgan hodisalarning ideal tarzdagi in’ikosidan iboratdir.

21 «Ming marta eshitgandan ko‘ra bir marta ko‘rgan yaxshi» degan naqlni hamma biladi. Og‘zaki ravishda materiallarni o‘zlashtirish ko‘rsatkichi 10%, bo‘lgan sharoitda dars o‘tish samarasiz bo‘ladi. Mashg‘ulotlarda o‘quv materialni ko‘rgazmali shaklda taqdim etish lozim.

22 Ta’lim vositalari - o‘quv materialini ko‘rgazmali taqdim etish va shu bilan birga o‘qitish samaradorligini oshiruvchi yordamchi materiallar hisoblanadi. Ta’limning texnik vositalari (TTV) - o‘quv materialini ko‘rgazmali namoyish etishga, uni tizimli yetkazib berishga yordam beradi; talabalarga o‘quv materialini tushunishlariga va yaxshi eslab qolishlariga imkon beradi. . Yordamchi ta’lim vositalari (YoТV) –grafiklar,chizmalar,na’munalar va h.k boshqalar O‘quv - uslubiy materiallar (O‘UM) - o‘quv materiallar, o‘zlashtirilgan o‘quv materiallarini mustahkamlash uchun mashqlar. Bular talabalarning mustaqil ishlarini faollashtirishga yordam beradilar.

23 Та’limning texnik vositalari
Ta’lim vositalari Yordamchi ta’lim vositalari O’quv-uslubiy materiallar Flipchart Doska-stent Doska-bloknot Grafoproektor Diaproektor Yozuv taxtasi n… Video filimlar .Chizma sxema va boshq Na’munalar Model,mulyajlar Grafik, diagrammalar Matnlar Nazorat varag’i Eslatma ish varaqasi

24 Ta’lim vositalarini tanlashni aniqlovchi omillar:
Maqsadni belgilash; O‘quv axborot mazmuni; Ta’lim vositalari; Yetakchi bilim manbai; O‘quv materialining yangiligi va murakkabligi.

25 Grafikli organayzerlar (tashkil etuvchi) – fikriy jarayonlarni ko‘rgazmali taqdim etish vositasi.
Ma’lumotlarni tarkiblashtirish va tarkibiy bo’lib chiqish, o’rganilayotgan tushunchalar (vokea va xodisalar, mavzular) o’rtasidagi aloqa va o’zaro bog’liqlikni o’rnatish usul va vositalari: Klaster, Toifalash jadvali, Insert, B/B/B jadvali Ma’lumotlarni taxlil qilish, solishtirish va taqqoslash usul va vositalari: T-jadvali, Venna diagrammasi Muammoni aniqlash, uni xal etish, taxlil qilish va rejalashtirish usullari va vositalari: «Nima uchun?», «Baliq skeleti», «Piramida», «Nilufar guli» sxemalari, «Qanday?» ierarxik diagrammasi, «Kaskad» tarkibiy-mantikiy sxema

26 Insert jadvali “INSERT” jadvali Mustaqil o‘qish vaqtida olgan ma’lumotlarni, eshitgan ma’ruzalarni tizimlashtirishni ta’minlaydi; olingan ma’lumotni tasdiqlash, aniqlash, chetga chiqish, kuzatish. Avval o‘zlashtirgan ma’lumotlarni bog‘lash qobiliyatini shakllantirishga yordam beradi. O’quv faoliyatini tashkillashtirishning jarayonli tuzilmasi Grafik tashkil etuvchining turi ahamiyati va xususiyatlari Insert jadvalini to’ldirish qoidasi bilan tanishadilar.Alohida o’zlari to’ldiradilar O‘qish jarayonida olingan ma’lumotlarni alohida o‘zlari tizimlashtiradilar - jadval ustunlariga “kiritadilar” matnda belgilangan quyidagi belgilarga muvofiq: “V”- men bilgan ma’lumotlarga mos; “-“ - men bilgan ma’lumotlarga zid; “+” - men uchun yangi ma’lumot; “?” - men uchun tushunarsiz yoki ma’lumotni aniqlash, to‘ldirish talab etiladi.

27 Insert jadvali V + – ?

28 Кlaster KLASTER (Klaster-tutam, bog‘lam)-axborot xaritasini tuzish yo‘li- barcha tuzilmaning mohiyatini markazlashtirish va aniqlash uchun qandaydir biror asosiy omil atrofida g‘oyalarni yig‘ish. Bilimlarni faollashtirishni tezlashtiradi, fikrlash jarayoniga mavzu bo‘yicha yangi o‘zaro bog‘lanishli tasavvurlarni erkin va ochiq jalb qilishga yordam beradi. Klasterni tuzish qoidasi bilan tanishadilar.Yozuv taxtasi yoki katta qog’oz varag’inng o’rtasiga asosiy so’z yoki 1-2 so’zdan iborat bo’lgan mavzu nomi yoziladi Birikma bo‘yicha asosiy so‘z bilan uning yonida mavzu bilan bog‘liq so‘z va takliflar kichik doirachalar “yo‘ldoshlar” yozib qo‘shiladi. Ularni “asosiy” so‘z bilan chiziqlar yordamida birlashtiriladi. Bu “yo‘ldoshlarda” “kichik yo‘ldoshlar” bo‘lishi mumkin. YOzuv ajratilgan vaqt davomida yoki g‘oyalar tugagunicha davom etishi mumkin. Muhokama uchun klasterlar bilan almashinadilar

29 Dasturiy ta’minot Аmaliy dasturlar Tizimli dasturiy ta’minot
Servis dasturlari Оperatsion tizimlar Windows MS DOS Unix Dasturlash tillari elektron jadval grafik muharrirlar Beysik Delphi Paskal Antivirus dasturlari Маtn muxarrirlar Qоbiqlar Utilitlar NOD32 СI++ МBBТ Linux NS TS DRWEB Каsperskiy Java PHP Мuamoga mo’ljallangan

30 Та’siri Кelib chiqish sabablari Jahon moliyaviy inqirozi Ishsizlikning
Foiz stavkalarining pasaytirilishi Pul massasining Nazorat qilinmasligi Kredit uyushmalarining paydo bo’lishi Reyting agentliklarining soxtakorligi AQSH ipoteka Bozoridagi tanglik Кelib chiqish sabablari Qimmatli qog’ozlarga soxta xulosalar berilishi Banklarning to’lov qobilyatining yo’qolishi Jahon moliyaviy inqirozi Sotish hajmi- ning kamayishi uy narxlarining tushishi Moliya Bozoridagi tanglik Моliyaviy holatning yomonlashishi Маhsulotni qimmatligi Та’siri Таlabning qisqarishi Ishlab chiqarishni qisqarishi Mablag’ yetishmasligi Ishsizlikning ortishi Eksportning kamayishi

31 Кlasterni tuzish qoidalari
1. Aqlingizga nima kelsa, barchasini yozing. G‘oyalari sifatini muhokama qilmang faqat ularni yozing. 2. Xatni to‘xtatadigan imlo xatolariga va boshqa omillarga e’tibor bermang. 3. Ajratilgan vaqt tugaguncha yozishni to‘xtatmang. Agarda aqlingizda g‘oyalar kelishi birdan to‘xtasa, u holda qachonki yangi g‘oyalar kelmaguncha qog‘ozga rasm chizib turing.

32 Тоifalash sharxini tuzish
1. Toifalar bo‘yicha ma’lumotlarni taqsimlashning yagona usuli mavjud emas. 2. Bitta mini - guruhda toifalarga ajratish boshqa guruhda ajratilgan toifalardan farq qilishi mumkin. 3. Ta’lim oluvchilarga oldindan tayyorlab qo‘yilgan toifalarni berish mumkin emas bu ularning mustaqil tanlovi bo‘la qolsin.

33 ТОIFALASH JADVALU Dasturiy ta’minot Tizimli dasturiy ta’minot
Amaliy dasturlar paketlari Dasturlash tiplari 1. Opetarsion tizimlar: MS DOS Linux Windows Unix 2. Servis dasturlar: Аntivirus dasturlari Utilitlar Obolochki Аrxivatorlar va h.k. 1. МBBТ 2. Matn muxarrirlari 3. Elektron jadvallar 4. Grafik muxarrirlar 5. Таrjimachilar 6. Muammoga mo’ljallangan va h.k... 1. Paskal 2. Delphi 3. СI++ 4. Beysik 5. Java 6. PHP va h.k.  

34 B/BX/B JADVALI B/BX/B JADVALI- Bilaman/ Bilishni hohlayman/ Bilib oldim. Mavzu, matn, bo‘lim bo‘yicha izlanuvchilikni olib borish imkonini beradi. Tizimli fikrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantirdi Jadvalni tuzish qoidasi bilan tanishadilar.Alohida kichik gurularda jadvalni rasmiylashtiradilar. “Mavzu bo‘yicha nimalarni bilasiz” va “Nimani bilishni xohlaysiz” degan savollarga javob beradilar (oldindagi ish uchun yo‘naltiruvchi asos yaratiladi). Jadvalning 1 va 2 bo‘limlarini to‘ldiradilar. Ma’ruzani tanlaydilar mustaqil o’qiydilar Mustaqil kichik guruxlarda jadvalning 3 bo’limini to’ldiradilar.

35 B/BX/B JADVALI BILAMAN BILISHNI XOXLAYMAN BILIB OLDIM

36 Ish natijalarining taqdimoti.
КОNSEPTUAL JADVAL KONSEPTUAL JADVAL O‘rganilayotgan hodisa, tushuncha, fikrlarni ikki va undan ortiq jihatlari bo‘yicha taqqoslashni ta’minlaydi. Tizimli fikrlash, ma’lu-motlarni tuzilmaga kelti-rish, tizimlashtirish ko‘nikmalarini rivojlantiradi . Konseptual jadvalni tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Taqqoslanadiganlarni aniq-laydilar, olib boriladigan taqqoslanishlar bo‘yicha, xususiyatlarni ajratadilar Alohida yoki kichik guruhlarda konseptual jadvalni to‘ldiradilar. - Uzunlik bo‘yicha taqqoslanadigan (fikr, nazariyalar) joylashtiriladi; - YOtig‘i bo‘yicha taqqoslanish bo‘yicha olib boriladigan turli tavsiflar yoziladi. Ish natijalarining taqdimoti.

37 «Dori vositalarini qo’llash» mavzusidagi konseptual jadval (lavha)
Dori vositalarining tavsifi Ichakdan so’rilishi Latent davri Маks samara Organizmda to’liq cho’kish payti Kumulyatsiyaning ifodalanishi Ichishga v/v Digitoksin 90-100% 2s 30-90 daq 12 s 4-12 s 2- 3 hafta Strofantin 2-5% Qo’llanmaydi 5-10 daq 1-3 kun +

38 VENNA DIAGRAMMASI VENNA DIAGRAMMASI - 2 va 3 jihatlarni hamda umumiy tomonlarini solishtirish yoki taqqoslash yoki qarama-qarshi qo‘yish uchun qo‘llaniladi. Tizimli fikrlash, solishtirish, taqqoslash, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Diagramma Venna tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Alohida/kichik gurhlarda diagramma Vennani tuzadilar va kesishmaydigan joylarni (x) to‘ldiradilar Juftliklarga birlashadilar,o’zlarining diagrammalarini taqqoslaydilar va to’ldiradilar Doiralarni kesishuvchi joyida ikki-uch doiralar uchun umumiy bo’lgan ma’lumotlar ro’yxatini tuzadi.

39 3. Оg’izdan noxush hid keladi
VENNA DIAGRAMMASI PARADONTIT 1kechishi:o’tkir,surunkali,remissiya,qaytalanishi 2. Тishlar qimirlaydi 3. Suyakda osteoporoz 4. Remissiya qisqa yoshlarda uchraydi 2. Оg’riq pilan kechadi 3. Оg’izdan noxush hid keladi 4. Мilk qonaydi PARADONTOZ 1. Kechishi:surunkali 2. Тishlar qimirlamaydi 3. Suyakda osteoskleroz 4. Remissiya uzun

40 Т – jadval T – jadval - bita konsepsiya (ma’lumot)ning jihati o‘zaro solishtirish yoki ularni (ha/yo‘q, ha/qarshi) uchun. Tanqidiy mushohada rivojlantiradi Т –jadval qoidalari tanishiladi.Yakka tartibda rasmiylashtiriladi. Ajratilgan vaqt oralig‘ida tartibda (juftlikda) to‘ldiradi, uning chap tomoniga sabablari yoziladi, o‘ng tomoniga esa chap tomonda ifoda qarama – qarshi g‘oyalar, omillar va shu kabilar. Jadvallar juftlikda (guruxda)taqqoslanishi to’ldirilishi Barcha o’quv guruhi yagona T- tuzadi

41 Т—sxema «Barcha termik ta’sirotlardan yuzaga keluvchi og’riq» (fragmenт)
Yo’q O’rta karies Kataralgingivit Chuqur karies Gipertrofik gingivit O’tkir o’choqli pultit Yarali gingivit Surunkali fibroz pultit Surunkali parodontit Surunkali gangrenoz pultit Yarali stomatit

42 Ish natijalarini taqdimoi
“Nima uchun” sxemasi “Nima uchun” sxemasi-muammoning dastlabki sabablarini aniqlash bo‘yicha fikrlar zanjiri. Tizimli, ijodiy, tahliliy fikrlashni rivojlantiradi va faollashtiradi “Nima uchun” sxemasini tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Alohida/kichik gurhlarda muammoni ifodalaydilar. “Nima uchun” so‘rog‘ini beradilar va chizadilar, shu savolga javob yozadilar. Bu jarayon muammoning dastlabki sababi aniqlanmagunicha davometadi. Kichik guruhlarga birlashadilar,taqqoslaydilar,o’zlarining chizmalarini to’ldiradilar,umumiy chizmaga keltiradilar Ish natijalarini taqdimoi

43 «Nima uchun?»chizmasini tuzish qoidalari
1. Aylana yoki to‘g‘ri to‘rtburchak shakllardan foydalanishni o‘zingiz tanlaysiz. 2. Chizmaning ko‘rinishini - mulohazalar zanjirini to‘g‘ri chiziqlimi, to‘g‘ri chiziqli emasligini o‘zingiz tanlaysiz. 3. Yo‘nalish ko‘rsatkichlari sizning qidiruvlaringizni: dastlabki holatdan izlanishgacha bo‘lgan yo‘nalishingizni belgilaydi.

44 MCHJ “YULDUZ”korxonasining tanazulga uchrashi
“ Nima uchun?” chizmasi- MCHJ«YULDUZ» korxonasining tanazzulga uchrash sabablari (lavha) MCHJ “YULDUZ”korxonasining tanazulga uchrashi Ishlab chiqarishning pasayishi Maxsulotning raqobatbardosh emasligi Nima uchun? 1 dona maxsulotning yuqori narxdaligi …

45 Ish natijalarining taqdimoti
“Baliq skeleti ” chizmasi CHizmani tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Alohida/kichik guruhlarda yuqori “suyagida” kichik muammoni ifodalaydi, pastda esa, ushbu kichik muammolar mavjudligini tasdiqlovchi dalillar yoziladi Kichik guruhlarga birlashadilar, taqqoslaydilar, o‘zlarining chizmlarini to‘ldiradilar. Umumiy chizmaga keltiradilar. “Baliq skeleti” chizmasi Bir qator muammolarni tasvirlash va uni echish imkonini beradi. Tizimli fikrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi Ish natijalarining taqdimoti

46 Darslarni interfaol usullarsiz olib borilishi
“Baliq skeleti” chizmasi – Bir qtor muammolarni tasvirlash va uni yechish imkonini beradi (lavha) Таlabalar davomati ning pastligi Darsga qiziqish yo’q Оilaviy sharoiti tufayli ishlaydi Darslarni interfaol usullarsiz olib borilishi …

47 Ish natijalarini taqdimoti.
“Qanday?”diagrammasi Quyidan yuqoriga bosqichma-bosqich bo‘ysunuvchi “Qanday?” diagrammasi Muammo to‘g‘risida umumiy tasavvurlarni olish imkonini beruvchi, mantiqiy savollar zanjiri. Tizimli fikrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi Kichik guruhlarga birlashadilar,taqqoslaydilar,o’zlarining chizmalarini to’ldiradilar.Umumiy chizmaga keltiradilar Diagrammani tuzish qoidasi bilan tanishadilar.Alohida kichik guruhlarda diagrammani tuzadilar Ish natijalarini taqdimoti.

48 Мisol. Ierarxik diagramma “Qanday
Мisol. Ierarxik diagramma “Qanday?” – Мuammoni hl qilish usuli va vositasi (lavha) Parodontitni davolash unmumiy Маhalliy Аntibakterial Қандай? Immunomodulyatorlarni qo’llagan holda Qon aylanishinni yaxshilovchi,tomirlar faoliyatini yaxshilovchi vositalar bilan Kyuretaj o’tkazish Fizioterapevtik davolash …

49 «Qanday?»diagrammasini ko’rish qoidalari
1. Ko‘pgina hollarda muammoni yechishda “nima qilish kerak”ligi to‘g‘risida o‘ylanib qolmasligingiz kerak. Asosan muammo, uni yechishda “buni qanday qilish kerak?”, “qanday”asosiy savollar yuzaga kelishidan iborat bo‘ladi. “Qanday” savollarining izchil berilishi quyidagilar imkonini beradi: muammoni echish nafaqat bor imkoniyatlarni, balki ularni amalga oshirish yo‘llarini ham tadqiq qilish; quyidan yuqoriga bosqichma-bosqich bo‘ysunadigan g‘oyalar tuzilmasini aniqlaydilar. Diagramma strategik darajadagi savollar bilan ishlashni boshlaydi. Muammoni echishning pastki darajasi birinchi galdagi harakatlarning ro‘yxatiga mos keladi. 1. Barcha g‘oyalarni o‘ylab o‘tirmasdan, baholamasdan va taqqoslamasdan tezlikda yozish kerak; Diagramma hech qachon tugallangan bo‘lmaydi: unga yangi g‘oyalarni kiritish mumkin; Agarda chizmada savol uning “shoxlarida” bir necha bor qaytarilsa, unda u biror muhimlikni anglatadi. U muammoni echishning asosiysi bo‘lishi mumkin; YAngi g‘oyalarni grafik ko‘rinishda: daraxt yoki kaskad ko‘rinishidami, yuqoridan pastgami yoki chapdan o‘ngda qayd qilinishini o‘zingiz hal etasiz; Agarda siz o‘zingizga to‘g‘ri savollar bersangiz va uning rivojlanish yo‘nalishini namoyon bo‘lishida ishonchni saqlasangiz, diagramma, siz har qanday muammoni amaliy jihatdan echimini topishingizni kafolatlaydi

50 Тuzilmaviy-mantiqiy chizma “Pog’ona”

51 Тuzilmaviy-mantiqiy chizma “Pog’ona”ni ko’rish qoidalari
1. «Pog‘ona»ni tuzish jarayonida tizimli sxemaning tarkibiy qismi va elementlarini siljitish mumkin – bu u yoki bu holatni qayta fikrlash imkonini beradi. 2. Agarda siz g‘oyalarni ishlab chiqishda tor yo‘lakka kirib qolsangiz, u holda bir-ikki daraja yuqoriga qayting va muhim narsani unutmaganingizga hamda boshqacha nimadir qilish mumkin ekanligini ko‘rib chiqinig. 3. Siz chapdan o‘ngga yozishga o‘rgangansiz. «Kaskad» qurishni o‘ngdan chapga qarab tuzishga harakat qiling. Buning uchun asosiy g‘oyani chap tarafda emas, balki o‘ng tarafda joylashtiring.

52 «Nilufar guli» chizmasi

53 «Nilufar»guli chizmasini tuzish qoidalari
1Amaliy nuqtai nazardan barcha g‘oyalarni ixcham deb tasavvur qiling (bitta-ikkitasi bilan chegaralaning), bu ham aql uchun foydali mashq hisoblanadi. 2 Sizga katta qog‘oz varag‘i zarur bo‘ladi. Doimo o‘zingiz mushohadalaringiz natijasini bir varaq qog‘ozda ko‘rish foydali hisoblanadi. Qarama-qarshi holda esa sizga bir varaqdan boshqasiga sakrab yurishingizga va bunda zaruriy biror muhim narsani unutishingizga olib keladi.

54 Ishchilar malakaini oshirish
МCHJ«Yulduz»korxonasining tanazzulga uchrash xolati» Eskirgan asbob va texnologiyalarni almashtirish тSotib olish siyosatini ko’rib chiqish Ишлаб чиқариш диверсификация сини ўтказиш Махsulot narxini kamaytirish Маxsulot ish. Chiqarish va sotuv hajmini oshirish Маrketing siyosatini qaytadan ko’rib chiqish Махсsulot sotish hajmini oshirish Махsulot sifatini oshirish Махsulot sifatini nazoratini kuchaytirish Ishchilar malakaini oshirish Bozor talabiga mos yangi maxsulotni ishlab chiqarish Мijozga qo’shimcha xizmat ko’rsatish Маrketing bo’yicha mutaxassisni yollash Таlab va taklif yeg’ish Reklama kompaniyasini qaytadan ko’rib chiqish Narx navoni qaytadan ko’rib chiqish  Мisol. «Nilufar guli» chizmasi-muammoni yechish vositasi(lavha)

55 E’tiboringiz uchun raxmat!